Η Oξεία Νεφρική Βλάβη (ΟΝΒ) ή Οξεία Νεφρική Ανεπάρκεια (ΟΝΑ) είναι η αιφνίδια έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας, μέσα σε ώρες ή ημέρες. Αυτό σημαίνει ότι οι νεφροί  συνήθως δεν έχουν υποστεί μόνιμη βλάβη, ανάλογα με το αίτιο, καθώς συχνότερα η επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας είναι παροδική και η βλάβη αναστρέψιμη.  Η ΟΝΒ οδηγεί σε κατακράτηση άχρηστων μεταβολικών ουσιών, όπως η ουρία και η κρεατινίνη, διαταραχές του ισοζυγίου των υγρών, των ηλεκτρολυτών και της οξεοβασικής ισορροπίας.  Κατά τη συσσώρευση των ουραιμικών τοξινών, τις οποίες οι νεφροί ανεπαρκούν να αποβάλλουν εκδηλώνεται «ουραιμία». Η τελευταία έχει ως αποτέλεσμα δυσμενείς επιπτώσεις για τον οργανισμό.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για εκδήλωση ΟΝΒ;

Η Οξεία Νεφρική Βλάβη μπορεί να προκληθεί από:

• Μείωση της αιμάτωσης των νεφρών  λόγω  σοβαρής αφυδάτωσης, βαριάς λοίμωξης, χειρουργικής επέμβασης, σοβαρού  τραύματος ή εγκαυμάτων,  καρδιακής ή ηπατικής ανεπάρκειας. 
• Τοξικότητα από ορισμένα φάρμακα στους νεφρούς, όπως τα αντιβιοτικά αμινογλυκοσίδες και τα αντιφλεγμονώδη.
• Οξέα νεφρικά νοσήματα όπως οι σπειραματονεφρίτιδες.
• Απόφραξη του ουροποιητικού συστήματος των νεφρών, στο επίπεδο των ουρητήρων ή της ουροδόχου κύστης. 

Οι ηλικιωμένοι, όπως και ασθενείς που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη ή χρόνια νεφρική νόσο είναι περισσότερο ευάλωτοι στην εκδήλωση ΟΝΒ.

Ποια είναι η κλινική εικόνα της ΟΝΒ;

Στις περισσότερες περιπτώσεις η οξεία νεφρική βλάβη είναι ήπια και περιορισμένη. Σε πιο σοβαρές καταστάσεις, η έκπτωση της νεφρικής λειτορυγίας είναι τόσο σημαντική που μπορεί να παρουσιαστεί μείωση του όγκου των ούρων (ολιγουρία ή ανουρία) και να αυξηθούν στο αίμα τα επίπεδα της ουρίας, του καλίου και του φωσφόρου. Η συσσώρευση των οξέων από το μεταβολισμό στο αίμα προκαλεί οξέωση και ο ασθενής μπορεί να εμφανίσει γρήγορες αναπνοές.  Ακόμα λόγω της αδυναμίας να αποβληθεί η περίσσεια του ύδατος, μπορεί να παρατηρηθεί οίδημα στα κάτω άκρα και σε πιο σοβαρές καταστάσεις συσσώρευση υγρών στους πνεύμονες (δύσπνοια και πνευμονικό οίδημα). 

Πώς γίνεται η διάγνωση της ΟΝΒ;

Αρχικά, είναι σημαντικό οι θεράποντες ιατροί να προσπαθήσουν να εντοπίσουν το αίτιο που προκάλεσε τη βλάβη. Η λήψη ιστορικού για τον εντοπισμό των συμπτωμάτων και χρήση φαρμάκων μαζί με την κλινική εξέταση, θα μας δώσουν πολύτιμες πληροφορίες. Οι εργαστηριακές εξετάσεις περιλαμβάνουν μικροβιολογικές εξετάσεις αίματος και ούρων. Ένα υπερηχογράφημα του ουροποιητικού συστήματος είναι συχνά χρήσιμο για να αποκλείσει μια πιθανή απόφραξη. Πιο σπάνια αν δεν ανευρεθεί η αιτία της ΟΝΒ και χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση, μπορεί να είναι απαραίτητη η διενέργεια βιοψίας νεφρού.

Ποια είναι η θεραπεία της ΟΝΒ;

Η θεραπεία  σχετίζεται με το αίτιο που προκάλεσε την ΟΝΒ. Είναι ζωτικής σημασίας η εκτίμηση της κατάστασης ενυδάτωσης του ασθενή και η αναπλήρωση της απώλειας των υγρών, που δίνονται συνήθως ενδοφλέβια κατά τη νοσηλεία και αναλόγως του ασθενή. Είναι πιθανό να χρειάζεται αναπροσαρμογή της φαρμακευτικής αγωγής. Κάποια φάρμακα είναι σωστό να διακόπτονται και άλλα ίσως χρειάζονται διαφορετική δοσολογία. Σε κάθε περίπτωση, στους ασθενείς με ΟΝΒ τα ζωτικά σημεία (η αρτηριακή πίεση, οι σφίξεις, ο κορεσμός του οξυγόνου και η θερμοκρασία), ο όγκος των αποβαλλόμενων ούρων και οι εξετάσεις αίματος πρέπει να παρακολουθούνται πολύ τακτικά.

Ποιες είναι οι επιπλοκές της ΟΝΒ;

Ο ασθενής που πάσχει από ΟΝΒ πρέπει να παρακολουθείται από τους θεράποντες ιατρούς στενά τα πρώτα 24ωρα, μέχρι η νεφρική του λειτουργία να ανακτηθεί πλήρως. Κάποιοι ασθενείς μετά από ένα επεισόδιο ΟΝΒ είναι πιθανό να μην επανέλθουν στα προηγούμενα επίπεδα της νεφρικής τους λειτουργίας, γεγονός που σημαίνει ότι χρειάζεται να παρακολουθούνται- στο εξής- τακτικά από κάποιον νεφρολόγο. Ευτυχώς λίγοι είναι οι ασθενείς που μετά από ένα επεισόδιο ΟΝΒ δεν ανακτούν τη νεφρική τους λειτουργία  και χρειάζεται να υποβληθούν σε κάποια μέθοδο υποκατάστασης (αιμοκάθαρση, περιτοναϊκή κάθαρση ή μεταμόσχευση νεφρού). Σε βαριά πάσχοντες ασθενείς, που χρειάζεται να υποβληθούν σε εξωνεφρική κάθαρση, η πρόγνωση μπορεί να είναι κακή και η ΟΝΒ είναι πιθανό να οδηγήσει ακόμα και στον θάνατο.