Τι ορίζουμε ως αιματουρία και ποια είδη υπάρχουν; 

Σίγουρα όταν κάποιος αντιλαμβάνεται την παρουσία αίματος στα ούρα του που τα χρωματίζει  έντονα κόκκινα ή σκούρα καφέ έχει μια ανησυχία μέχρι να διαπιστώσει το αίτιο αυτής της κατάστασης. Ωστόσο, αίμα στα ούρα – γνωστή ιατρικά ως αιματουρία – δεν είναι πάντα αποτέλεσμα μίας παθολογίας που πρέπει να μας κάνει να ανησυχούμε. Έντονη άσκηση μπορεί να προκαλέσει παρουσία αίματος στα ούρα, η βρώση πατζαριού επίσης μπορεί να οδηγήσει σε κόκκινα ούρα χωρίς αυτό να σημαίνει την παρουσία αίματος. Επίσης, μια σειρά από φάρμακα, αντιπηκτικά ή αντιαιμοπεταλιακά, όπως είναι η ασπιρίνη, μπορούν να προκαλέσουν αιματουρία. Άλλες φορές κάποιας μορφής αιμορραγία από το ουροποιητικό μπορεί επίσης να υποδηλώνει μια σοβαρή διαταραχή, που χρειάζεται έγκαιρη αντιμετώπιση.

Υπάρχουν δύο τύποι αιματουρίας

Μακροσκοπική αιματουρία: Όταν το αίμα μπορεί να το δει κάποιος με γυμνό μάτι κατά την ούρηση.

Μικροσκοπική αιματουρία: Αίμα στα ούρα που είναι ορατό μόνο κάτω από το μικροσκόπιο. Σε αυτή την περίπτωση το αίμα μπορεί να ανευρεθεί όταν ο γιατρός ελέγχει τα ούρα στο εργαστήριο.

Σε κάθε περίπτωση είναι αναγκαίο να προσδιοριστεί η αιτία που προκάλεσε την αιματουρία. Η αιματουρία μπορεί να προέρχεται είτε από τους νεφρούς (σπειραματικής προέλευσης) είτε από την αποχετευτική μοίρα του ουροποιητικού συστήματος. Η θεραπεία εξαρτάται πάντα από την υποκείμενη αιτία.

Ποια είναι τα αίτια της αιματουρίας?

Το ουροποιητικό σύστημα αποτελείται από την ουροδόχο κύστη , δύο νεφρούς και δύο ουρητήρες, και την ουρήθρα. Η αιματουρία μπορεί να οφείλεται σε κάποια βλάβη που αφορά ένα από τα παραπάνω μέρη. Έτσι έμμορφα συστατικά του αίματος, που φυσιολογικά δεν θα περνούσαν στα ούρα, ανευρίσκονται σε αυτά. Ένας αριθμός αιτιών μπορούν να προκαλέσουν την εκδήλωση αυτή και είναι τα εξής:

•  Λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος. Λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος είναι συχνότερες σε γυναίκες, αλλά παρατηρούνται και σε άνδρες. Μπορεί να συμβούν όταν τα βακτήρια εισέρχονται στο σώμα μέσω της ουρήθρας και αρχίσουν να πολλαπλασιάζονται στην ουροδόχο κύστη. Οι λοιμώξεις, κάποιες φορές, παρατηρούνται μετά από τη σεξουαλική επαφή. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν μια επίμονη ανάγκη για ούρηση, πόνος και κάψιμο κατά την ούρηση, και πολύ έντονη κακή οσμή των ούρων. Για μερικούς ανθρώπους, ειδικά ηλικιωμένους, η μόνη ένδειξη για λοίμωξη μπορεί να είναι η μικροσκοπική αιματουρία.
•  Λοιμώξεις των νεφρών. Λοιμώξεις των νεφρών (πυελονεφρίτιδα) μπορεί να συμβούν όταν τα βακτήρια φτάνουν μέσω της ανιούσας οδού στους νεφρούς. Τα σημεία και συμπτώματα είναι συνήθως παρόμοια με λοιμώξεις της ουροδόχου κύστης, αν και λοιμώξεις των νεφρών είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν πυρετό και πόνο στα πλευρά και την οσφύ. Είναι σαφώς σοβαρότερος και συχνά βαρύτερες από την κυστίτιδα και χρήζουν έγκαιρης και κατάλληλης αντιμετώπισης.
•  Κύστεις στους νεφρούς. Κάποιες φορές μπορεί να ανευρεθούν τυχαία σε υπερηχογραφικό έλεγχο και να είναι άνευ σημασίας. Συχνά μάλιστα δεν προκαλούν καμία συμπτωματολογία. Ακόμα, υπάρχει περίπτωση να οφείλονται σε κληρονομική πολυκυστική νόσο των νεφρών και ειδικά αν είναι πάνω από δύο σε αριθμό είναι χρήσιμη η επίσκεψη σε ειδικό και η κατάλληλη παρακολούθηση.
•  Παρουσία λίθου στους νεφρούς. Οι λίθοι είναι συνήθως ανώδυνοι, και τις περισσότερες φορές περνούν απαρατήρητοι, εκτός αν έχουν προκαλέσει απόφραξη. Στην τελευταία περίπτωση μπορεί να προκληθεί κολικός νεφρού με έντονο άλγος στην οσφυϊκή χώρα και αντανάκλαση στην πύελο. Η νεφρολιθίαση θέλει υπερηχογραφικό έλεγχο ανά τακτά διαστήματα, άφθονη κατανάλωση υγρών και κυρίως νερού και πολλές φορές μπορεί να αποφευχθεί με κατάλληλη δίαιτα.
•  Υπερτροφία του προστάτη. Ο προστατικός αδένας, που βρίσκεται ακριβώς κάτω από την ουροδόχο κύστη και περιβάλλει το πάνω τμήμα της ουρήθρα, συχνά αυξάνεται σε όγκο καθώς οι άνδρες πλησιάζουν στη μέση ηλικία. Όταν ο αδένας, συμπιέζει την ουρήθρα, εν μέρει εμποδίζει τη ροή των ούρων. Τα σημεία και συμπτώματα της υπερτροφίας του προστάτη (καλοήθης υπερπλασία του προστάτη, ή νεοπλασία) περιλαμβάνουν δυσκολία στην ούρηση, επείγουσα ή επίμονη ανάγκη για ούρηση, είτε και τα δύο είτε μικροσκοπική και συνήθως ανώδυνη αιμορραγία. Λοίμωξη του προστάτη (προστατίτιδα) μπορεί να προκαλέσει επίσης τα ίδια σημεία και συμπτώματα.
•  Νεφρική νόσος. Μικροσκοπική αιμορραγία στα ούρα είναι ένα κοινό σύμπτωμα της σπειραματονεφρίτιδας, η οποία προκαλεί φλεγμονή του σπειράματος που είναι το σύστημα που λειτουργεί ως φίλτρο στο νεφρό. Σπειραματονεφρίτιδα μπορεί να είναι μέρος μιας συστηματικής νόσου, όπως ο διαβήτης, ή μπορεί να συμβεί από μόνη της (de novo). Μπορεί να προκληθεί από ιογενείς ή άλλου τύπου λοιμώξεις, παθήσεις των αγγείων (αγγειίτιδες), και διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος όπως η IgA νεφροπάθεια.
•  Νεοπλάσματα- όγκοι του ουροποιητικού. Ορατή αιμορραγία στα ούρα μπορεί να είναι ένα σημάδι του προχωρημένου καρκίνου των νεφρών, της ουροδόχου κύστης ή του προστάτη. Δυστυχώς, συνήθως δεν υπάρχουν σημεία ή συμπτώματα στα πρώιμα στάδια, όταν αυτοί οι καρκίνοι είναι ιάσιμοι.
•  Κληρονομικές διαταραχές. Δρεπανοκυτταρική αναιμία – μια χρόνια διαταραχή των ερυθρών αιμοσφαιρίων του αίματος – μπορεί να είναι η αιτία του αίματος στα ούρα. Επίσης μπορεί το σύνδρομο Alport, το οποίο επηρεάζει τις μεμβράνες στα σπειραματικά φίλτρα των νεφρών να προκαλέσει αιματουρία.
•  Τραυματισμός στα νεφρά. Ένα χτύπημα ή άλλη βλάβη στα νεφρά από ένα ατύχημα ή στη διάρκεια αθλημάτων μπορεί να προκαλέσει την παρουσία αίματος στα ούρα.
•  Φάρμακα. Κοινά φάρμακα που μπορούν να προκαλέσουν ή να επιτείνουν την αιματουρία από άλλη αιτία περιλαμβάνουν την ασπιρίνη, την ηπαρίνη και ανοσοκατασταλτικά φάρμακα όπως η κυκλοφωσφαμίδη.
•  Έντονη φυσική άσκηση. Δεν είναι σαφές γιατί η άσκηση προκαλεί αιματουρία. Μπορεί να είναι τραύμα στην κύστη ή η αφυδάτωση σε παρατεταμένη αερόβια άσκηση. Σε δρομείς είναι συχνότερο εύρημαι, αν και σχεδόν κάθε αθλητής μπορεί να αναπτύξει αιματουρία μετά από μια έντονη προπόνηση.

Ποια είναι τα συνήθη συμπτώματα;

Όταν κάποιος έχει αιματουρία  τα ούρα του είναι ροζ, κόκκινα ή παίρνουν το χρώμα της κόκα-κόλα. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της παρουσίας των ερυθρών αιμοσφαιρίων στα ούρα. Χρειάζεται πολύ μικρή ποσότητα αίματος για την παραγωγή κόκκινων ούρων. Η αιμορραγία συνήθως δεν είναι επώδυνη. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να έχουμε παρουσία θρόμβων στα ούρα με συνοδό άλγος. Πολλές φορές, όμως, αίμα στα ούρα εμφανίζεται χωρίς άλλα σημεία ή συμπτώματα.

Τι εξετάσεις πρέπει να διενεργηθούν;

Για να βρεθεί η αιτία της αιματουρίας είναι απαραίτητη η εξέταση από κάποιον ειδικό:

•  Φυσική εξέταση, η οποία περιλαμβάνει μια συζήτηση για το ιατρικό ατομικό ιστορικό.
•  Οι εξετάσεις ούρων. Ακόμη και αν η αιματουρία ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά από εξέταση ούρων (ανάλυση ούρων), είναι πιθανό να κριθεί απαραίτητη η διενέργεια μιας ακόμα γενικής ούρων για να διαπιστωθεί αν η αιματουρία εμμένει. Αιματουρία που εμφανίζεται μόνο μία φορά συνήθως δεν χρειάζεται περαιτέρω αξιολόγηση. Μία γενική εξέταση ούρων μπορεί επίσης να βοηθήσει στη διάγνωση μίας λοίμωξης του ουροποιητικού συστήματος.
•  Απεικονιστικές εξετάσεις. Οι περισσότεροι άνθρωποι με αιματουρία είναι πιθανό να χρειασθούν μια εξέταση απεικόνισης με λεπτομερείς εικόνες των εσωτερικών οργάνων. Η πιο διαδεδομένη, οικονομική και χωρίς ακτινοβολία εξέταση είναι το υπερηχογράφημα νεφρών, ουρητήρων, ουροδόχου κύστεως και λοιπών οργάνων της περιοχής αναλόγως του φύλου .

Σε κάποιες περιπτώσεις παρά τις εξετάσεις, η αιτία της αιματουρίας μπορεί να μη βρεθεί τελικά. Σε αυτούς τους ασθενείς προτείνεται η τακτική παρακολούθηση με επανελέγχους, ειδικά εάν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωση καρκίνου της ουροδόχου κύστης, όπως το κάπνισμα, η έκθεση σε περιβαλλοντικές τοξίνες ή ακτινοβολία κ.ά.

Πως θεραπεύεται η αιματουρία;

Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία.  Κάθε παθολογική κατάσταση αντιμετωπίζεται με διαφορετικό τρόπο. Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται να συμβουλευτείς τον ειδικό νεφρολόγο ή ουρολόγο της επιλογής σου που θα σε συμβουλεύσει για την αντιμετώπιση της εκάστοτε υποκείμενης αιτίας.