Η αιμοκάθαρση είναι μια μέθοδος που χρησιμοποιεί ένα μηχάνημα (το μηχάνημα του τεχνητού νεφρού) για να καθαρίζει το αίμα και μπορεί να γίνεται σε Μονάδες Αιμοκάθαρσης του δημόσιου τομέα (νοσοκομεία) ή του ιδιωτικού τομέα (Μονάδες Αιμοκάθαρσης που λειτουργούν μέσα σε ιδιωτικές κλινικές ή σε ανεξάρτητα κτήρια- οι λεγόμενες Μονάδες Χρόνιας Αιμοκάθαρσης).

Η αιμοκάθαρση γίνεται συνήθως 3 φορές κάθε εβδομάδα (Δευτέρα-Τετάρτη-Παρασκευή ή Τρίτη-Πέμπτη-Σάββατο) για 4-5ώρες κάθε φορά. Κατά τη διάρκεια της συνεδρίας αιμοκάθαρσης (δηλαδή κατά την ώρα που ο ασθενής κάνει αιμοκάθαρση) το αίμα ασθενούς μεταφέρεται από το σώμα στο μηχάνημα μέσω γραμμών (σωλήνων), φιλτράρεται από ένα φίλτρο που έχει συνδεθεί σε αυτό για να καθαριστεί από τις τοξίνες και να απομακρυνθούν τα πλεονάζοντα υγρά του οργανισμού και επιστρέφει στο σώμα. Κατά την αιμοκάθαρση το μηχάνημα ελέγχει με ασφάλεια τη ροή του αίματος που είναι συνήθως 250-450 κυβικά εκατοστά/λεπτό, ενώ ο συνολικός όγκος του αίματος που κυκλοφορεί στο εξωσωματικό κύκλωμα (γραμμές και φίλτρο) είναι περίπου 200-300 κυβικά εκατοστά.

Αγγειακή προσπέλαση στην αιμοκάθαρση

Απαραίτητη προϋπόθεση όμως για την έναρξη της αιμοκάθαρσης είναι η ύπαρξη μια αγγειακής προσπέλασης στο ασθενή, δηλαδή ενός σημείου του σώματος όπου τοποθετούνται οι βελόνες και μέσω αυτών και των γραμμών του φίλτρου μεταφέρεται το αίμα από την αγγειακή προσπέλαση στο φίλτρο αιμοκάθαρσης για φιλτράρισμα και μετά το φιλτράρισμα επιστρέφει στον σώμα του ασθενούς.

 Η πιο ευρέως σήμερα χρησιμοποιούμενη μέθοδος αγγειακής προσπέλασης είναι η αρτηριοφλεφική αναστόμωση ή fistula (AVF). Δημιουργείται έπειτα από την συνένωση μιας φλέβας με μια αρτηρία, με αποτέλεσμα η έντονη αιματική ροή της αρτηρίας να κάνει την φλέβα μεγαλύτερη και με ισχυρότερα τοιχώματα. Η δεύτερη σε σειρά χρήσης μέθοδος αγγειακής προσπέλασης είναι το αρτηριοφλεφικό μόσχευμα ή graft (AVG). Όπως και στην fistula, ενώνεται μια φλέβα με μια αρτηρία, αλλά στην περίπτωση του μοσχεύματος αυτό επιτυγχάνεται διαμέσου μιας τεχνητής φλέβας που τις γεφυρώνει . Το μόσχευμα, ενώ αρχικά αποτελούταν από ένα τμήμα αγγείου, σήμερα κατασκευάζεται από ένα είδος Teflon ή από ένα άλλο υλικό που ονομάζεται Gore-Tex. 

Ο τρίτος και λιγότερο χρησιμοποιούμενος τύπος αγγειακής προσπέλασης είναι ο κεντρικός φλεβικός καθετήρας. Ο καθετήρας είναι ένας πλαστικός δίαυλος που τοποθετείται χειρουργικά σε μία από τις έξι διαθέσιμες θέσεις, δύο υποκλείδιες φλέβες, δύο σφαγίτιδες και δύο μηριαίες φλέβες. Οι καθετήρες αυτοί χρησιμοποιούνται συνήθως σαν προσωρινή λύση, μέχρι να μπορούν να χρησιμοποιηθούν η fistula ή το μόσχευμα, και σπανίως σαν μόνιμη αγγειακή προσπέλαση.